آیا می‌دانید که انتخاب نادرست کابل برق می‌تواند منجر به مشکلات جدی از جمله کاهش کارایی دستگاه‌ها، افزایش خطر آتش‌سوزی و حتی خسارات مالی شود؟ دنیای انواع کابل برق بسیار گسترده و متنوع است و شناخت ویژگی‌ها و کاربردهای هر یک از آن‌ها برای اطمینان از عملکرد ایمن و بهینه سیستم‌های الکتریکی ضروری است.
در این مطلب از مجموعه کابل آریا، ما به بررسی جامع انواع کابل برق می‌پردازیم، ساختار، ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف آن‌ها را شرح می‌دهیم و به شما کمک می‌کنیم تا با دیدی باز و آگاهانه، کابل برق مناسب برای نیازهای خود را انتخاب کنید.
دسته‌بندی اصلی انواع کابل برق بر اساس ساختار و کاربرد
انواع کابل برق را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی از جمله ساختار، ولتاژ کاری، نوع عایق و کاربرد دسته‌بندی کرد. درک این دسته‌بندی کلی، اولین قدم برای شناخت بهتر این محصولات حیاتی است.
بیشتر بخوانید: بهترین کابل شبکه
کابل‌های مفتولی (Solid Core Cables)
کابل‌های مفتولی از یک رشته سیم جامد تشکیل شده‌اند. این نوع کابل برق به دلیل ساختار محکم و رسانایی خوب، برای سیم‌کشی‌های ثابت و بلند مدت در ساختمان‌ها و تابلوهای برق مناسب هستند. انعطاف‌پذیری کمتری دارند و برای کاربردهایی که نیاز به حرکت و خمش مکرر کابل دارند، توصیه نمی‌شوند.
کابل‌های افشان (Stranded Cables)
کابل‌های افشان از تعداد زیادی رشته سیم نازک که به هم تابیده شده‌اند، تشکیل شده‌اند. این ساختار باعث می‌شود که این نوع کابل برق انعطاف‌پذیری بسیار بالایی داشته باشند و برای کاربردهایی که نیاز به حرکت، خمش و لرزش دارند (مانند سیم‌کشی داخلی دستگاه‌های الکترونیکی، کابل‌های اتصال موقت و روباتیک) ایده‌آل باشند.
کابل‌های نیمه‌افشان (Semi-Solid Cables)
کابل‌های نیمه‌افشان ترکیبی از ویژگی‌های کابل‌های مفتولی و افشان را ارائه می‌دهند. هسته مرکزی آن‌ها معمولاً از چند رشته سیم ضخیم‌تر تشکیل شده است که انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به کابل‌های مفتولی دارند اما نه به اندازه کابل‌های افشان. این نوع کابل برق برای کاربردهایی که به انعطاف‌پذیری متوسط و استحکام مکانیکی نسبتاً بالا نیاز دارند، مناسب هستند.
انواع کابل برق بر اساس سطح ولتاژ
یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب کابل برق، سطح ولتاژ کاری آن است. کابل‌ها بر اساس ولتاژی که برای انتقال آن طراحی شده‌اند، دسته‌بندی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: بهترین برند کابل کواکسیال
کابل‌های فشار ضعیف (Low Voltage Cables)
کابل‌های فشار ضعیف برای انتقال ولتاژهای پایین (معمولاً تا 1000 ولت AC یا 1500 ولت DC) استفاده می‌شوند. این نوع کابل برق در سیم‌کشی‌های خانگی، روشنایی، مدارهای کنترل و تغذیه دستگاه‌های الکترونیکی کوچک کاربرد دارند. در ادامه نمونه‌هایی از کابل‌های فشار ضعیف را معرفی می کنیم:
کابل‌های NYY
این کابل‌ها با عایق PVC و روکش PVC برای سیم‌کشی‌های ثابت در داخل و خارج از ساختمان، به صورت دفن شده یا در کانال‌ها استفاده می‌شوند.
کابل‌های افشان (H05VV-F, H07VV-F)
این کابل‌ها با عایق و روکش PVC، انعطاف‌پذیر بوده و برای اتصال وسایل برقی خانگی و اداری کاربرد دارند.
کابل‌های مفتولی (H05V-U, H07V-U)
این کابل‌ها با عایق PVC، برای سیم‌کشی‌های ثابت داخل لوله‌ها و کانال‌ها مناسب هستند.
کابل‌های فشار متوسط
کابل‌های فشار متوسط برای انتقال ولتاژهای بین 1 کیلوولت تا 36 کیلوولت AC استفاده می‌شوند. این نوع کابل برق معمولاً در شبکه‌های توزیع برق شهری و صنعتی، تغذیه پست‌های ترانسفورماتور و اتصال ژنراتورها به شبکه کاربرد دارند. ساختار آن‌ها پیچیده‌تر از کابل‌های فشار ضعیف است و دارای لایه‌های محافظتی بیشتری هستند.
کابل‌های فشار قوی (High Voltage Cables)
کابل‌های فشار قوی برای انتقال ولتاژهای بالاتر از 36 کیلوولت AC استفاده می‌شوند. این نوع کابل برق در شبکه‌های انتقال برق سراسری، اتصال نیروگاه‌ها به پست‌های اصلی و انتقال برق در مسافت‌های طولانی کاربرد دارند. طراحی و ساخت این کابل‌ها بسیار تخصصی است و نیازمند فناوری‌های پیشرفته‌ای می‌باشد.
انواع کابل برق بر اساس نوع عایق
نوع ماده عایقی که در ساخت کابل برق استفاده می‌شود، نقش مهمی در تعیین ویژگی‌های الکتریکی، حرارتی و مکانیکی آن دارد.
بیشتر بخوانید: انواع کابل شبکه چیست؟
کابل‌های با عایق PVC (Polyvinyl Chloride)
PVC یکی از رایج‌ترین مواد عایق در انواع کابل برق است. این ماده ارزان، مقاوم در برابر رطوبت و بسیاری از مواد شیمیایی است و انعطاف‌پذیری خوبی دارد. کابل‌های با عایق PVC برای کاربردهای عمومی در دماهای متوسط مناسب هستند.
کابل‌های با عایق XLPE (Cross-linked Polyethylene)
XLPE یک نوع پلی‌اتیلن با ساختار شبکه‌ای است که مقاومت حرارتی و الکتریکی بسیار بهتری نسبت به PVC دارد. کابل‌های با عایق XLPE می‌توانند در دماهای بالاتر کار کنند و عمر طولانی‌تری دارند. این نوع کابل برق برای کاربردهای صنعتی و انتقال توان مناسب هستند.
کابل‌های با عایق لاستیکی (Rubber Insulated Cables)
عایق‌های لاستیکی انعطاف‌پذیری بسیار بالایی دارند و در برابر سایش و ضربه مقاوم هستند. این نوع کابل برق معمولاً در کابل‌های جوشکاری، کابل‌های قابل حمل و کاربردهای صنعتی خاص استفاده می‌شوند.
کابل‌های با عایق سیلیکونی (Silicone Insulated Cables)
عایق‌های سیلیکونی مقاومت حرارتی بسیار بالایی دارند و می‌توانند در دماهای بسیار پایین و بسیار بالا عملکرد خوبی داشته باشند. این نوع کابل برق در صنایع خاص مانند کوره‌ها، تجهیزات پخت و پز و محیط‌های با دمای شدید کاربرد دارند.
انواع کابل برق بر اساس کاربرد
انواع کابل برق بر اساس کاربرد نهایی خود نیز دسته‌بندی می‌شوند که این دسته‌بندی به انتخاب مناسب‌ترین کابل برای یک وظیفه خاص کمک می‌کند.
کابل‌های ساختمانی
این نوع کابل برق برای سیم‌کشی ثابت در داخل و خارج ساختمان‌ها استفاده می‌شوند و معمولاً دارای عایق PVC یا XLPE هستند. کابل‌های NYY و انواع سیم‌های مفتولی و افشان با استانداردهای محلی در این دسته قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: انواع کابل شبکه دوربین مداربسته
کابل‌های صنعتی
کابل‌های صنعتی برای استفاده در محیط‌های صنعتی با شرایط سخت‌تر مانند دماهای بالا، مواد شیمیایی خورنده و فشارهای مکانیکی طراحی شده‌اند. این کابل‌ها معمولاً دارای عایق‌ها و روکش‌های مقاوم‌تری هستند.
کابل‌های قدرت
کابل‌های قدرت برای انتقال جریان‌های بالا در شبکه‌های توزیع و انتقال برق استفاده می‌شوند و می‌توانند در ولتاژهای فشار ضعیف، متوسط و قوی باشند.
کابل‌های کنترل و فرمان
این نوع کابل برق برای انتقال سیگنال‌های کنترلی و فرمان بین اجزای مختلف یک سیستم الکتریکی استفاده می‌شوند و معمولاً دارای تعداد زیادی رشته سیم با سطح مقطع کم هستند.
کابل‌های ابزار دقیق
کابل‌های ابزار دقیق برای انتقال سیگنال‌های دقیق و حساس در سیستم‌های اندازه‌گیری و کنترل استفاده می‌شوند و معمولاً دارای شیلد برای جلوگیری از تداخلات الکترومغناطیسی هستند.
جدول مقایسه‌ای انواع کابل برق رایج
برای درک بهتر تفاوت‌های کلیدی بین انواع کابل برق رایج، جدول زیر می‌تواند راهنمای مفیدی باشد:
| نوع کابل | ساختار | ولتاژ کاری | عایق معمول | کاربرد اصلی | انعطاف‌پذیری |
| مفتولی | تک رشته‌ای | فشار ضعیف | PVC | سیم‌کشی ثابت ساختمان‌ها، تابلوهای برق | کم |
| افشان | چند رشته‌ای | فشار ضعیف | PVC | اتصال وسایل برقی، سیم‌کشی داخلی دستگاه‌ها، کاربردهای متحرک | زیاد |
| NYY | مفتولی/افشان | فشار ضعیف | PVC/PVC | سیم‌کشی ثابت داخل/خارج ساختمان، دفن شده، کانال‌ها | متوسط |
| H05VV-F/H07VV-F | افشان | فشار ضعیف | PVC/PVC | اتصال وسایل برقی خانگی و اداری | زیاد |
| XLPE عایق | مفتولی/افشان | متوسط/قوی | XLPE | شبکه‌های توزیع و انتقال برق، کاربردهای صنعتی | متوسط |
| لاستیکی عایق | افشان | فشار ضعیف | لاستیک | کابل‌های جوشکاری، کابل‌های قابل حمل، کاربردهای صنعتی خاص | زیاد |
| سیلیکونی عایق | افشان | فشار ضعیف | سیلیکون | کوره‌ها، تجهیزات پخت و پز، محیط‌های با دمای شدید | زیاد |
سخن پایانی
انتخاب صحیح کابل برق نه تنها عملکرد ایمن و کارآمد سیستم‌های الکتریکی را تضمین می‌کند، بلکه از بروز خطرات احتمالی و خسارات مالی نیز جلوگیری می‌کند. با شناخت انواع کابل برق بر اساس ساختار، ولتاژ کاری، نوع عایق و کاربرد، می‌توانید با اطمینان بیشتری نسبت به انتخاب مناسب‌ترین گزینه برای نیازهای خود اقدام کنید.
همواره در انتخاب کابل برق به استانداردهای ملی و بین‌المللی، شرایط محیطی و نوع مصرف توجه داشته باشید.
سوالات متداول
1. چگونه می‌توانم کابل برق مناسب برای سیم‌کشی منزل خود را انتخاب کنم؟
برای سیم‌کشی منزل، معمولاً از کابل‌های فشار ضعیف با عایق PVC مانند کابل‌های NYY یا سیم‌های مفتولی و افشان با استانداردهای محلی استفاده می‌شود. انتخاب نوع و سطح مقطع کابل بستگی به جریان مصرفی مدار و محل نصب (داخل دیوار، لوله، روکار) دارد و توصیه می‌شود با یک متخصص برق مشورت کنید.
2. تفاوت بین کابل مفتولی و افشان چیست و هر کدام برای چه کاربردی مناسب‌تر هستند؟
کابل مفتولی از یک رشته سیم جامد تشکیل شده و برای سیم‌کشی‌های ثابت و بلند مدت مناسب است. کابل افشان از تعداد زیادی رشته سیم نازک به هم تابیده تشکیل شده و انعطاف‌پذیری بالایی دارد، بنابراین برای کاربردهایی که نیاز به حرکت و خمش دارند، ایده‌آل است.
3. نوع عایق کابل برق در عملکرد آن تأثیر دارد؟
بله، نوع عایق کابل برق تأثیر زیادی بر عملکرد آن دارد. عایق مناسب باید بتواند ولتاژ کاری کابل را تحمل کند، در برابر حرارت، رطوبت، مواد شیمیایی و فشارهای مکانیکی مقاوم باشد و ایمنی الکتریکی را تضمین کند. انتخاب نوع عایق بستگی به شرایط محیطی و کاربرد کابل دارد.